Jacek Proszyk - własne zapiski

poniedziałek, 27 maja 2019

Kiedy urodziła się Kazimiera Alberti? *

Data jak i miejsce urodzenia oraz miejsce zgonu Kazimiery Alberti (z domu Szymańskiej i po wojnie Szymańskiej) powielane w publikacjach od 1962 roku były niepewne i rozbieżne. Przez wiele lat nie udawało mi się odnaleźć dowodów w postaci aktu jej urodzenia bądź aktu małżeństwa ze Stanisławem Alberti oraz aktu zgonu. Zapisywałem tu wyniki dotychczasowych dochodzeń.

Co było do sprawdzenia:
  • Odnalezienie jej przedwojennej prawdziwej daty i miejsca urodzenia, bowiem w dokumentach i publikacjach mamy trzy wersje daty urodzenia: 1898, 1 kwietnia 1903, 1 kwietnia 1907 i dwie wersje miejsca urodzenia: Bolechów, Lwów
  • Wersja niepewna miejsca zgonu: Bari
  • Imię matki: Maria czy Katarzyna?

Co mówiły dotychczas odnalezione dokumenty na pewno:
  • Nie ma jej metryki urodzenia w Bolechowie.
  • Nie wyszła za mąż w Krakowie, Zakopanem ani Bolechowie.
  • Powojenna (włoska) wersja jej daty i miejsca urodzenia to 1 kwietnia 1907 we Lwowie
  • Zmarła 28 maja 1962 roku.
  • Pochowana została w Bari 
  • W 1948 roku była zamężna za Alfonso Cocola (2.03.1909-18.10.2000) i mieszkała w Bari.
ODPOWIEDŹ JEST NA KOŃCU

* * * * * * * 

Zagmatwane dowody rzeczowe:

1898 - Bolechów - metryki rzymskokatolickie - nie ma aktu urodzenia Kazimiery Szymańskiej, sprawdzono +/- kilka lat [sprawdził Alan Jakman - dzięki!]

1898 - w Łubowie koło Gniezna rodzi się Kazimiera Szymańska (wzięła ślub w 1919), natrafiłem na tę informację 15.02.2019. I kobieta ta nie ma nic kompletnie wspólnego z Kazimierą Szymańską po mężu Alberti.

1893 - księgi unickie z Bolechowa od 1893 do 1899 roku: w 1893 roku rodzi się w Lisowicach należących do parafii Bolechów Emilia Michalina Szymańska córka Antoniego i Marii z Filipowskich. Może to siostra Kazimiery? [sprawdził Alan Jakman - dzięki!]

1922 - w "Nowym Dzienniku Białostockim" nr 147 z 4.VII.1922 na str. 2 Kazimiera Szymańska w artykule pt. "List ze Lwowa" relacjonuje w podniosłych i patriotycznych słowach jubileuszowy zlot drużyn sokolskich. Czy to ta sama Kazimiera Szymańska?

1922 - 19 marca w 65. numerze „Nowego Dziennika Białostockiego” Kazimiera Szymańska publikuje wiersz ku czci Józefa Piłsudskiego pt. "W Belwederze". Czy to ta sama Kazimiera Szymańska?

1926 - Kazimiera Alberti publikuje artykuł pt. "Karnawałowa noc", [w:] "Kuryer Literacko-Naukowy" rok III, nr 4, str.2, bezpłatny dodatek do "Ilustrowanego Kuryera Codziennego" nr 25 z 25.01.1926. W 1926 publikuje pod nazwiskiem Alberti, czyli ur. 1898 = 28 lat, ur. 1903 = 23 lata, ur. 1907 = 19 lat (czy tak wcześnie wyszła za mąż?)

1931 - dnia 5 stycznia 1931 roku "dr Stanisław Alberti z żoną" otrzymuje meldunek stały w Białej Krakowskiej przy ul. Staszica 1, brak dat urodzenia w dokumencie (Archiwum Państwowe w Bielsku-Białej, Księga zameldowań miasta Białej, str.621)

1938 - W spisie uprawnionych do głosowania z 1938 roku w Białej Krakowskiej przy ulicy Staszica 1 zapisano: Kazimiera Alberti ur. 1 kwietnia 1903 roku (dokument w zbiorach Archiwum Państwowego w Bielsku-Białej, Magistrat Biała 13/10/535 Spis wyborców do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej)


1945 - List polecający wystawiony dla Kazimiery Alberti przez Komitet Żydowski w Bielsku 6 września 1945 roku  z informacją, że urodziła się 1 kwietnia 1907 roku we Lwowie. (dokument w zbiorach Archiwum Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Bielsku-Białej)


1962 – „Tygodnik Powszechny” [nr 50, str. 6] osoba o inicjałach T.K. (Edmund Rosner twierdzi, że to Tadeusz Kłak) artykuł pt. „Słowo o Kazimierze Alberti”, gdzie jest informacja, że zmarła wiosną w Bari i że wyjechała w 1945 roku. Brak informacji o dacie i miejscu urodzenia.

1963 – „Słownik współczesnych pisarzy polskich” [oprac.zespół, tom I, Warszawa 1963, str. 125] podaje, że Kazimiera Alberti ur. 1898 w Bolechowie, córka Antoniego Szymańskiego i Marii z Filipowskich, że ukończyła w 1917 szkołę średnią we Lwowie i po wojnie wyszła za mąż za literata (!) Alfo Cocolę i zmarła 28 maja 1962 w Bari (*Cocola był ponoć adwokatem) To pierwsza publikacja dotąd mi znana gdzie jest informacja, że Kazimiera urodziła się w 1898 w Bolechowie. UWAGA! pod biografią są podane liczne źródła, które sprawdziłem i przeglądnąłem i ŻADNE z tych źródeł nie podaje daty i miejsca urodzenia. Zatem skąd oni wzięli te informacje??

1964 – „Rocznik Literacki 1962” [PIW, Warszawa 1964, str. 518] podaje, że Kazimiera Alberti ur. 1898 w Bolechowie, że zmarła 28 maja 1962 w Bari, że Stanisław Alberti został rozstrzelany przez Niemców* i że w 1945 wyjechała do Włoch. (*dziś wiemy, że Stanisław Alberti jest na Ukraińskiej Liście Katyńskiej więc został rozstrzelany z innymi polskimi oficerami przez NKWD).

1974 – „Wpisani w Giewont” Henryk Worcell [Wrocław 1974, s. 34] wspomina, że Kazimiera Alberti krótko przed śmiercią Kasprowicza w 1925 bywała w jego domu, co jest zgodne z prawdą bo po śmierci Kasprowicza Kazimiera publikowała wspomnienie o nim. Jeśli w 1925 Kazimiera nosi już nazwisko Alberti to biorąc pod uwagę, że ur. 1898 – miała w 1925 roku 27 lat, ur. 1907 – miała 18 lat (!).

1976 – czasopismo „Twórczość” [rok XXXII, nr 2 (367), luty 1976, s. 65-79] tekst pt. „Bari” Jarosława Iwaszkiewicza, w którym pisze, że adwokat Alfo Cocola po wojnie poznał w Wenecji Kazimierę, że Kazimiera w czasie wojny znalazła się w obozie w Ravensbrück i po wyzwoleniu obozu wyjechała do Włoch gdzie spotkała Cocolę a potem zamieszkali w Bari gdzie Kazimiera umiera na serce i zostaje pochowana. Dalej Iwaszkiewicz błędnie opisuje portret Stanisława Alberti autorstwa Witkacego jako portret ojca Kazimiery. Skoro Iwaszkiewicz zrobił tak duży błąd w opisie obrazu dlaczego wierzyć w jego wcześniejsze informacje biograficzne?
1977 – Jarosław Iwaszkiewicz publikuje książkę pt. „Podróże do Włoch” i w rozdziale pt. „Bari” (s.156-177) powiela informacje opublikowane rok wcześniej w „Twórczości”.

1978 – przyjaciółka Kazimiery Alberti – Maria Grabowiecka, która ją dobrze znała na łamach „Twórczości” [nr 1 ze stycznia 1978 r., str. 165] pisze sprostowanie do życiorysu Kazimiery Alberti które zamieścił Iwaszkiewicz w 1977 roku. I pisze między innymi: Kazimiera nie była więźniarką Ravensbrück tylko popowstańczego obozu w Pruszkowie, portret autorstwa Witkacego nie przedstawia ojca Kazimiery tylko Stanisława Alberti. Natomiast w ogóle nie odnosi się do informacji, że Kazimiera zmarła w Bari.

1981 – „Mały słownik pisarzy polskich” [cz.II red. Barbara Gers, red.nauk. Włodzimierz Maciąg, Warszawa 1981, str. 8] powiela informację, że Kazimiera Alberti ur. 1898 Bolechów, zm. 28.V.1962 Bari.

1982 – „Beskidzkie ścieżki pisarzy”, Edmund Rosner [Katowice 1982, str. 104-119], powiela informacje: po wojnie osiadła w Bari, ur. 1898 w Bolechowie, ukończyła gimnazjum w 1917 we Lwowie, zmarła w 1962 w Bari gdzie została pochowana.

1992 - "Mały słownik pisarzy polskich na obczyźnie 1939-1980" praca zbiorowa pod red. Bolesława Klimaszewskiego, Warszawa 1992, jest biografia Kazimiery gdzie powielają datę 1898 Bolechów, dodatkowo, że miała pseudonim "Albi", że studiowała polonistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza oraz, że po wyjściu za mąż za Stanisława zamieszkała w Białej na Śląsku(sic!). (*Biała jest w Małopolsce a nie Śląsku, a od czasu wyjścia za mąż za Stanisława do przyjazdu do Białej minęło około 6 lat) przy biogramie na ma źródeł.

1995 – „Słownik biograficzny Ziemi Cieszyńskiej” [red. J.Golec, S.Bojda, tom II, Cieszyn 1995, str. 16-17] powiela informację, że Kazimiera Alberti ur. 1898 Bolechów, zm. 1962 Bari i gimnazjum we Lwowie kończy w 1917 roku.

1995 – „Wielka encyklopedia tatrzańska” [Z. Radwańska-Paryska, W.H. Paryski, Poronin 1995, str. 24] powiela informację, że Kazimiera Alberti ur. 1898 Bolechów, zm. 1962 Bari oraz, że Stanisława rozstrzelali Niemcy.

2005 – „Stanisław Ignacy Witkiewicz, Listy do żony 1923-1927” red. Janusz Degler, Warszawa 2005, na str. 305 przypis powiela informację, że Kazimiera Alberti ur. 1898. Tu pojawia się prawdziwa informacja o losach Stanisława, że aresztowany przez NKWD.

2007 - We Włoszech wychodzi drukiem kolejne wydanie książki Kazimiery Alberti pt. "L'anima della Calabria" ze wstępem prof. Marty Petrusewicz. Pani profesor we wstępie powtarza datę ur 1898 i Bolechów bez podania źródeł.

2009 – ja opublikowałem tekst pt. „Odkrywanie Kazimiery Alberti” [„Relacje Interpretacje” nr 2(14) IV 2009, s.28-30] gdzie powielam informację, że urodziła się w 1898 w Bolechowie i zmarła w Bari. Dlaczego to zrobiłem skoro wspominam w tekście dokument Komitetu Żydowskiego z 1945 roku gdzie podają jej datę i miejsce urodzenia 1.IV.1907 Lwów? Bo wydawało mi się, że ci wszyscy mądrzy ludzie przede mną wiedzą lepiej, piszą prawdę i nie godzi mi się maluczkiemu wierzyć dokumentom.

2017 – Halina Magiera broni pracę doktorską o Kazimierze Alberti na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach pt. „Z zagadnień biografii i twórczości Kazimiery Alberti”, napisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Danuty Opackiej-Walasek. W pracy powtarza datę urodzenia 1898 rok, miejsce urodzenia w Bolechowie i miejsce zgonu Bari, nie cytuje treści metryki urodzenia, małżeństwa ani zgonu (w tekście doktoratu nie ma informacji że szukała). Temat daty urodzenia zamyka w jednym zdaniu: "braku ustaleń co do konkretnej daty urodzin Alberti". Ciekawą informację zamieszcza o przyjaciółce Kazimiery Alberti – Marii Grabowieckiej, która wspomina, że poznała Kazię około 1909 roku w Lwowie i że była od niej 10 lat młodsza. Przyjmując, że Kazimiera urodziła się w 1898 roku to w 1909 roku Kazia miała 11 lat a pani Grabowiecka roczek. Można zatem podważyć tę relację, bo raczej nikt świadomie nie pamięta znajomości mając rok czy dwa lata życia. Wspomnienie to jednak wyklucza datę podawaną przez Urząd Miasta w Bari i dokument z Komitetu Żydowskiego, że Kazia urodziła się w 1907 roku. Kto zatem ma rację dokumenty czy wspomnienia?

2018.05.06 - Nie wiem czy to ważne, ale bardzo przykuło moją uwagę: 3 lipca 1912 roku we Lwowie ul. Podzamcze 5 popełniła samobójstwo Kazimiera Szymańska (jedna gazeta podaje że w wieku 6 lat a inna, że w wieku 16 lat), gazeta napisała: "Pozbawiła się ona życia z żalu i tęsknoty za zmarłą niedawno matką". Matka Maria (sic!) Szymańska zmarła na gruźlicę 3 kwietnia 1912  ["Kuryer Lwowski" i "Gazeta Lwowska" z 4.VII.1912]. Dlaczego mi to wpadło w oczy?
Jeśli (hipotetycznie) Kazimiera Alberti (z domu Szymańska) była ur. 1898 i w 1912 chodziła do szkoły we Lwowie to na pewno musiała słyszeć historię o imienniczce Kazimierze Szymańskiej która w kwietniu 1912 popełniła samobójstwo i gdyby to była +/- 6 latka i jeśli by się okazało, że urodzona w 1907 to można przypuszczać, że po 1945 roku Kazimiera Alberti wyciągnęła jej metrykę urodzenia jako swoją odmładzając się o 9 lat. Oczywiście to spekulacje. Ale zapisuję wszelkie poszlaki. Poza tym imię matki - Maria! Czyli tak jak podają powojenne publikacje.

2018.10.09 - Urząd Stanu Cywilnego w Bari informuje mnie, że Kazimiera Szymańska-Alberti w 1948 roku przybyła z Neapolu, urodziła się 1 kwietnia 1907 roku we Lwowie (!) i na pewno nie zmarła w mieście Bari (!) Twierdzą, że nie ma w Bari jej metryki zgonu! Albo tak jest albo włoskim urzędnikom nie chciało się szukać dla mnie metryki zgonu.

2018.10.16 - Urząd Miasta w Bari informuje mnie, że Szymanska Kazimiera urodzona 1 kwietnia 1907 we Lwowie, zamężna z Alfonso Cocola emigrowała do Neapolu w 1951 roku (!).

2018.10.23 - Urząd Stanu Cywilnego i Urząd Miejski w Neapolu nie odpowiadają na przesłanych kilka listów z zapytaniami.

2018.10.30 - Urząd Stanu Cywilnego w Krakowie informuje, że Kazimiera Szymańska i Stanisław Alberti nie zawarli związku małżeńskiego w Krakowie. Pytanie gdzie? Zakopane, Lwów, Warszawa, Bolechów??

2019.01 - w metrykach małżeństwa z Bolechowa nie ma zapisku o ślubie Kazimiery i Stanisława.

2019.02.05 - W wyszukiwarce Google wpisałem "Cocola Bari" i potem napisałem do wszystkich ludzi o tym nazwisku zapytanie czy nie są krewnymi Alfonso Cocola. Jeden pan odpowiedział i potwierdził, że jest krewnym i pamięta Kazimierę. Obiecał wysłać dodatkowe informacje. Odesłał także do prof. Janiny Janas.

2019.02.07 - Skontaktowałem się z prof. Janiną Janas. Odpisała, że od dawna pracuje nad Kazimierą i zna temat nieścisłości jej daty urodzenia ale opisze to w artykule, który będzie opublikowany. Więc pozostaje mi czekać na ten artykuł.

2019.02.10 - Pan Cocola przesłał mi zdjęcie nagrobka Kazimiery z Bari kopię dowodu jej dowodu osobistego. Na nagrobku jest następujący napis:
KAZIMIERA SZYMANSKA
IN COCOLA
- KAZIMIERA ALBERTI -
LEOPOLI    BARI
+ 28.5.1962
Wychodzi na to, że "Kazimiera Alberti" to we Włoszech jej pseudonim literacki :)
Natomiast w dowodzie są następujące informacje: Dokument wydany 17 lipca 1948 roku w Bari, nazwisko: Szymanska, imię: Kazimiera, ojciec: Antonio, matka: Filippowska Maria, ur. 1.4.907 w Leopoli, stan cywilny: zamężna za Cocola Alfonso, narodowość: włoska, zamieszkała: Bari, wzrost: 167cm.

2019.02.10 - Urząd Stanu Cywilnego w Zakopanem informuje, że Kazimiera Szymańska i Stanisław Alberti nie zawarli związku małżeńskiego w Zakopanem.

2019.02.14 - Kilka wniosków: Kazimiera opuszczając Polskę w 1945 roku już miała zmienioną datę urodzenia na 1907 rok (bo taka data jest na piśmie Komitetu Żydowskiego w Bielsku). Z dokumentu włoskiego wynika, że do Włoch przybyła nie jako Kazimiera Alberti ale Kazimiera Szymańska ur 1.07.1907 we Lwowie. Pytanie, czy zdążyła zrobić przed wyjazdem sprawę w sądzie o uznanie za zmarłego Stanisława? Chyba nie! skoro w zachowanym w Warszawie testamencie zapisuje mu rodzinny dom w Bolechowie jak wróci z wojny. Zatem opuszcza kraj jako Kazimiera Szymańska - panna ze zmienioną datą urodzenia? Dlaczego? By szybko dostać ślub z Alfo Cocola? Czy też w czasie okupacji już używała papierów na nazwisko Kazimiera Szymańska ur. 1907 rok? Bowiem używanie dokumentów na nazwisko Kazimiera Alberti stawiało ją w niebezpiecznej sytuacji aresztowania jako żony polskiego starosty i oficera. Dużo pytań do weryfikacji. A może Kazimiera odmłodziła się po wojnie ze względu na drugiego włoskiego męża, który był ur w 1909 roku? Biorąc pod uwagę mistyfikacje i dowcipy które robiła z Witkacym, nie wykluczam niczego. Należy szukać dalej wszelkich dostępnych informacji. Jedno wydaje się być pewne, że urodziła się 1 kwietnia w Prima aprilis :)


2019.05.03 - No i jest BOMBA. Pani Gabriela Śliwka z Biblioteki w Jaworzu (dziękuję!) podesłała mi link z "Nowego Dziennika Białostockiego" nr 174 z 4 sierpnia 1922, gdzie jest "List z Tenczynka" podpisany: Kazimiera Szymańska Alberti! Zatem gdyby Kazimiera w 1922 wyszła za mąż to przyjmując jej daty urodzenia: 1898 - 24 lata, 1903 - 19 lat, 1907 - 15 lat! Już wiemy, że Kazimiera w lipcu 1922 podpisuje się w "Nowym Dzienniku Białostockim" jako Szymańska a w sierpniu jako Szymańska Alberti. Czyli mamy (chyba) datę jej ślubu - lato 1922. Tylko pytanie wciąż aktualne - gdzie zawarła związek małżeński?

2019.12.19 - Czekałem na przełom. Niestety w artykule prof. Janiny Janas nic na temat daty urodzenia Kazimiery. Szacunek dla dr Karoliny Pospiszil za niepowielanie niezweryfikowanych dat:
link: Alberti nieznana (w:) Fabrica Litterarum Polono-Italica 2019, nr 1 (1)

2019.12.31 - Szczęśliwego Nowego Roku!
Poszukiwania zamykam definitywnie, bo jest odpowiedź:
Księga chrztów parafii rzymskokatolickiej św. Marii Magdaleny we Lwowie z roku 1898, strona 525:
Nr 95, 
Urodzona 1 kwietnia, ochrzczona 11 kwietnia,
Casimira Helena [Kazimiera Helena] (dwojga imion)
Wyznanie: katolickie
Ojciec: Szymański Antonius [Antoni], syn Mathias [Macieja] i Apolonia [Apolonii] Lubaczewskiej.
Matka: Maria, córka Valentini [Walentego] Filipowskiego i Catharina [Katarzyny]
Świadkowie: Josephus [Józef] Czerniewicz i Maria Trybulka
Dopisek późniejszy: cop. [copulatorum = ślub] 22/7 1922 ex Stanislao [Stanisław] Alberti, Leopol. [Leopolis = Lwów] dalsza część nieczytelna za pewne informacja w którym kościele.

Wniosek końcowy:
Kazimiera Helena Alberti z domu Szymańska (córka Marii i Antoniego) urodziła się we Lwowie 1 kwietnia 1898 roku. Wyszła za mąż za Stanisława Alberti 22 lipca 1922 roku we Lwowie. Opuściła Polskę w 1945 roku z panieńskim nazwiskiem z jednym imieniem: Kazimiera Szymańska i datą urodzenia 1 kwietnia 1907 rok. 

.
Portret Kazimiery Alberti autorstwa Witkacego (typ B, dat. 10 czerwiec(?) 1933, NP, NΠ) reprodukowany w czasopiśmie "Bluszcz" 13 stycznia 1934 pod artykułem Aurelii Wyleżyńskiej pt. "W Polsce u Pani Starościny"